Skip to main content

DITA DHE LLOGARITJA E SAJ


Si njësi themeore e intervalit të kohës, gjithmonë dhe te të gjithë popujt, është marrë dita, e cia paraqet periudhën e një ndërrimi të dritës dhe errësirës, d.m.th. të ditës dhe natës. Filimi i ditës nuk ka qenë i njejtë te të gjithë popujt. P.sh. për babilonasit dhe indusët, fillimi i ditës ka qenë prej lindjes së diellit, te grekët prej agimit të ditës, te ne, te romakët dhe kinëzët prej mesnatës, tek etruskët prej mesditës, ndërsa te çifutët prej perëndimit të diellit.
Në astronomi, me nocionin ditë quhet koha, në të cilën çfardo trupi qiellor rrotullohet një herë rreth bushtit të vet. Kështu dita në planetin Mars zgjatë 24 orë, 37 minuta e 23 sekonda, ndërsa në Hënë zgjatë 27 ditë, 7 orë, 43 minuta dhe 11,5 sekonda. Në të njejtën kohë Hëna rrotullohet edhe rreth Tokës, d.m.th. dita dhe viti në Hënë kanë gjatësi të njejtë.
Sa i përket paneteve të sistemit diellor, Jupiteri edhe pse më i madhi kryen rotacionin për periudhën më të shkurtë për vetëm 9 orë, 50 minuta e 30 sekonda. Kurse Venera e ka rotacionin më të ngadalshëm prej 243 ditë tokësore. Ylli më i afërt i Tokës, Dielli rrotullohet rreth bushtit të vet për 25 ditë, 9 orë, 7 minuta dhe 11 sekonda.
Toka rrotullohet rreth bushtit të vet për 23 ore, 56 minuta e 4 sekonda dhe për shkak të këtij rrotullimi shkaktohet lëvizja e dukshme prej lindjes kah perëndimi, jo vetëm e Diellit, por edhe të gjithë yjeve. Në këtë mënyrë koha, përkatësisht dita, mund të caktohet sipas lëvizjes së dukshme të Diellit, dhe sipas lëvizjes së dukshme të Yjeve.

Popular posts from this blog

ZBULIMI I AUSTRALISË

Australia njihet si tokë e re sepse u zbulua vonë. Emri i saj rrjedhë nga fjala latine ‘‘terra australis‘‘ që do të thotë tokë e jugut. Australia është kontinenti më i vogël ndërmjet Oqeanit Indian në perëndim dhe Oqeanit Paqësor në lindje që e tëra shtrihet në hemisferën jugore. Njëherit është kontinenti më i vogël i tokës me 7.6 milion km² dhe ka një gjatësi lindje-perëndim 4100 km, dhe gjerësi veri-jug 3200 km.  Në hartat e ptolomeut, kontinenti i Australisë figuron si ‘’Terra incognita’’ (tokë e panjohur). Gjatë viteve 1801-1803, Methju Flinders dëshmon se kjo tokë është kontinent i ri dhe për herë të parë këtë tokë të madhe në mes dy oqeaneve dhe katër deteve e quajti Australi. Të parët që shkelën tokën e Australisë ishin spanjollët dhe portugëzët në shkë XVII. Më 1770 brigjet lindore të Australisë i shpalli toka të Mbretërisë Angleze Xhejms Kuk. Tetë vjet më vonë në zonën e Sidnejit të sotëm u themelua kolonia e parë angleze. Në shek XIX u zbuluan rezerva të shumta të ar

Disa fakte interesante për planetet e sistemit diellor

Planetet janë trupa qiellor qe sillen rreth boshtit te vetë dhe rreth një ylli nga i cili  marrin driten dhe nxehtesin. Sistemi i jon diellor numron 8 planet, të cilet rrotullohen rreth yllit (diellit), planetet e sistemi diellor te radhitur sipas largesisë nga dielli Merkuri, Venera,Toka, Marsi, Jupiteri, Saturni, Urani, Neptuni Mërkuri është planeti me i afert me diellin njekohesishtë edhe  planeti me i vogel në sistemin ton diellor. merkuri kryen orbitën rreth diellit një here në 88 ditë, duke kompletuar tre rrotullime rreth aksit në cdo dy orbita. merkuri nuk ka pothuajse fare atmosferë  për ta mbajtur nxehëtsinë, siperfaqja e ti perjeton ndryshimet me të medha te temperatures nga te gjithe planetet e tjere duke filluar nga -170 C gjate nates deri ne +430 C gjatë ditës ne disa zona ekuatoriale. Venera eshte planeti i dyte me radhitje nga djelli, qe e orbiton ate ne cdo 224,7 dite toksore. pas henes, eshte objekti me i shendriteshem natyror ne qiellin e nates, per

RRYMA E GOLFIT

Rryma e Golfit formohet në Gjirin e Meksikës dhe Detin e Karaibeve. Pasi del nga gjiri rrjedh në drejtimin verilindor rreth brigjeve të Floridës. Përafërsisht në gjerësinë gjeografike veriore 40° merr drejtimin kah Evropa, dhe perej këtu quhet Rryma e Verilindore, të cilën e sjellin erërat perëndimore. Kjo rrymë pasi arrin te ujëdhesat britanike, degëzohet në tri drejtime. Njëri drejtim shkon kah jugu, drejtimi i dytë shkon kah verilindja, në pjesët jugore të Islandës, deri në gjerësinë gjeografike 60°, dhe për këto gjerësi paraqet burimimn kryesor të ngrohtësisë. Drejtimi i tretë rrjedh pranë brigjeve perëndimore të Siujëdhesës Skandinave me emrin Rryma Norvegjeze, dhe uji gjatë dimrit është 8°C. Uji i kësaj rryme arrin deri te Deti Barenc dhe quhet Rryma Nordkape. Në këtë pjesë uji gjatë dimrit ka temperaturë 4°C. Kjo rrymë ndikon në klimën e Evropës Veriore dhe Siujëdhesës Kola në të cilën gjendet porti Murmansk, i cili edhepse gjendet në gjerësinë gjeografike 69°, uji i