Skip to main content

KANALI I SUEZIT


Duke e parë rëndësinë e komunikacionit ujorë, njerëzit nëpërmjet fuqisë së krahut dhe më vonë edhe mjeteve ka bërë të mundur hajpjen e kanaleve me të cilat ka bërë të mundur lidhjen e masave ujore siq janë detet ose edhe lumenjtë. Kështu sot në shumë vende të botës janë hapur kanale të tilla.
Pas zbulimit të rrugës rreth Afrikës për në Indi, kryesisht lidhjet mes evropianëve dhe lindjes kryheshin përmes ujit. Duke marrë për bazë mendimet se gjatë kohës së faraonëve në Egjipt ka ekzistuar një kanal që lidhte Detin Mesdhe dhe Detin e Kuq lindi mendimi se do të mund të hapej përsëri një kanal i tillë. Kjo ide u realizua nga viti 1859 deri më 17 nëntor 1869 kur edhe hapet. Projektues i kanalit ishte inxhinjeri Ferdinant Lesepsi.
Kanali ka gjatësi 170 km, gjerësi prej 120-150 m dhe thellësi mesatare prej 13,5 m dhe për ndërtimin e kanalit kanë shërbyer 3 liqene që e kanë lehtësuar punën. Rëndësia e tij është se bëri shkurtimin e rrugës rreth Afrikës diku për 10 000 km.
Fillimish nëpër kanal kanë mundur të kalojnë anije më të vogla, ndërsa disa vjet më vonë kanali zgjerohet dhe thellohet dhe tani nëpër të mund të kalojn edhe anijet më të mëdha. Pas hapjes kanali zotërohej nga francezët dhe anglezët deri në vitin 1954, kur ushtria Britanike largohet nga kanali. Më 1956 Egjipti merr kanalin në zotërim dhe si pasojë Britania dhe Franca ushtrojnë një agresion ndaj Egjiptit por pa sukses.
Nëpër Kanalin e Suezit çdo vit kalojnë mbi 23 000 anije dhe numër i madh i udhëtarve nga të cilat Egjipti fiton mbi 500 milion dollarë. Nëpër kanal bartet sasi e madhe e naftës për këtë shkak quhet edhe si Kanali i Naftës.

Popular posts from this blog

Disa fakte interesante për planetet e sistemit diellor

Planetet janë trupa qiellor qe sillen rreth boshtit te vetë dhe rreth një ylli nga i cili  marrin driten dhe nxehtesin. Sistemi i jon diellor numron 8 planet, të cilet rrotullohen rreth yllit (diellit), planetet e sistemi diellor te radhitur sipas largesisë nga dielli Merkuri, Venera,Toka, Marsi, Jupiteri, Saturni, Urani, Neptuni Mërkuri është planeti me i afert me diellin njekohesishtë edhe  planeti me i vogel në sistemin ton diellor. merkuri kryen orbitën rreth diellit një here në 88 ditë, duke kompletuar tre rrotullime rreth aksit në cdo dy orbita. merkuri nuk ka pothuajse fare atmosferë  për ta mbajtur nxehëtsinë, siperfaqja e ti perjeton ndryshimet me të medha te temperatures nga te gjithe planetet e tjere duke filluar nga -170 C gjate nates deri ne +430 C gjatë ditës ne disa zona ekuatoriale. Venera eshte planeti i dyte me radhitje nga djelli, qe e orbiton ate ne cdo 224,7 dite toksore. pas henes, eshte objekti me i shendriteshem natyror ne qiellin...

RRYMA E GOLFIT

Rryma e Golfit formohet në Gjirin e Meksikës dhe Detin e Karaibeve. Pasi del nga gjiri rrjedh në drejtimin verilindor rreth brigjeve të Floridës. Përafërsisht në gjerësinë gjeografike veriore 40° merr drejtimin kah Evropa, dhe perej këtu quhet Rryma e Verilindore, të cilën e sjellin erërat perëndimore. Kjo rrymë pasi arrin te ujëdhesat britanike, degëzohet në tri drejtime. Njëri drejtim shkon kah jugu, drejtimi i dytë shkon kah verilindja, në pjesët jugore të Islandës, deri në gjerësinë gjeografike 60°, dhe për këto gjerësi paraqet burimimn kryesor të ngrohtësisë. Drejtimi i tretë rrjedh pranë brigjeve perëndimore të Siujëdhesës Skandinave me emrin Rryma Norvegjeze, dhe uji gjatë dimrit është 8°C. Uji i kësaj rryme arrin deri te Deti Barenc dhe quhet Rryma Nordkape. Në këtë pjesë uji gjatë dimrit ka temperaturë 4°C. Kjo rrymë ndikon në klimën e Evropës Veriore dhe Siujëdhesës Kola në të cilën gjendet porti Murmansk, i cili edhepse gjendet në gjerësinë gjeografike 69°, uji i ...

KUFIRI I DATËS

Kufiri i datës është vija konvencionale e cila kryesisht kalon nëpër meridianin 180° në lindje nga Grenuiçi përkatësisht nga perëndimi. Qysh në shekullin XIV shkenctari arab Abulfida konfirmoi domosdoshmërinë e egzistimit të kufirit të datës, e cila dëshmohet në praktikë më udhëtimin e Magelanit për herë të parë rreth botës. Duke ditur që toka ndahet në 24 orë zonale të cilat në mes veti dallojnë nga një orë, duke shkuar nga lindja një orë më shumë ndërsa nëse shkojmë nga perëndimi një orë më pak. Si shembull: nëse udhëtojmë në drejtim të lindjes gjatë kalimit të secilës zonë kohore duhet të shtojmë nga një orë, kur të vijm në të njejtën pikë do të kemi një ditë më tepër. Ndërsa kur të udhëtojmë kah perëndimi pas kalimit të qdo zone kohore duhet të heqim nga një orë, kur të vijmë në pikën e nisjes do të kemi një ditë më pak. Që të mos kemi probleme të tilla, duhet të ndërrohet data gjatë kalimit të kufirit të datës. Shembull: kur anija lundron prej Tokios në drejtim të lindjes,...