Skip to main content

OQEANI BOTËROR


Të gjitha oqeanet dhe detet si dhe sipërfaqet më të vogla ujore në tokë e përbëjnë detin botëror. Masat e mëdha ujore janë të lidhura mes vetit, për dallim nga kontinentet që janë të ndara. E gjthë masa ujore në tokë përfshinë një sipërfaqe prej 361.9 milion km, ose 70.8% e tërë sipërfaqes së tokës.
Oqeani botëror ndahet në 5 oqeane: Oqeani Paqësor, Atlantik, Indian, Oqeani i Jugut dhe i Ngrirë i Veriut. Disa pjesë janë të ndara nga Oqeanet me ndonjë ujëdhesë, apo siujëdhesë dhe kanë veti të ndryshme. Këto hapsira ujore quhen dete, dhe llogaritet se në botë gjenden rreth 54 dete.

Oqeani Paqësor është oqeani më i madh me 168.7 milion km², dhe zë 46% të masës ujore, ose më i madh se të gjitha kontinentet së bashku. Oqeani shtrihet nga veriu te gryka e Beringut e deri në hemisferën jugore ku bashkohet me Oqeanin e Jugut. Në pjesët e mesme gjerësia arrinë gati sa gjysma e ekuatorit. Në këtë oqean paraqitet edhe thellësia më e madhe detare në planet, e cila gjendet në lindje të ujëdhesave Mariane, ajo njihet si Gropa Mariane dhe ka thellësi 11034 m. 

Oqeani Atlantik është oqeani i dytë më i madh i cili ka sipërfaqe prej 85.1 milion km² ose 23% të masës ujore. Ai shtrihet në mes Amerikës Veriore e Jugore në perëndim dhe Evropës e Afrikës në lindje. Fundi i oqeanit nuk është i rrafshët, ngase nga fundi i tij ngriten pragje. I tillë është grabeni verior i cili zgjatet deri te ekuatori, kurse nga ekuatori deri në jug vazhdon grabeni jugor. Bashkimi i tyre i jep Atlantikut pamjen e shkronjës S. Në very të ujëdhesës Porto Rico gjendet thellësia më e madhe e këtij oqeani që është 9219 m.

Oqeanin Indian ka një sipërfaqe prej 70.5 milion km² ose 19% e masës ujore, dhe shtrihet në mes të Azisë në veri, Afrikës në lindje dhe Australisë në perëndim. Në pjesën jugore oqëani bashkohet me atë të jugut. Thellësia maksimale në këtë oqean është 7455 m. Nga fundi i këtij oqeani është ngritur grabeni qëndror i Indisë dhe në shkallën 45 bashkohet me grabenin austral-antarktikut. Oqeani Indian e ka fituar rëndësinë e komunikimit me hapjen e kanalit të Suezit.

Oqeani Jugor, qdo ditë e më tepër në gjeografinë bashkëkohore është duke u futur edhe oqeani Jugor i cili shtrihet i tëri në hemisferën jugore, përkatësisht nga brigjet e Antarktikut e deri te rrethi polar i jugut. Ka një sipërfaqe prej 21.9 milion km² ose 6% të masës ujore. Thellësia e tij maksimale arrinë në 7200 m.

Oqeani i Ngrirë i Veriut, shpeshherë në harta e vërejm ëdhë si Deti i Ngrirë i Veriut i cili ka formën e një rrethi të pa rregullt me një sipërfaqe 15.5 milion km² ose 4% e masës ujore dhe shtrihet në polin e veriut. Thellësia e tij rritet nga periferia në drejtim të qendrës ku arrinë deri në 5 000 m. Uji i Oqeanit është i ngrirë, mirëpo skajet e tij gjatë verës coptohen në santa të cilat i lëvizin rrymat detare.

Popular posts from this blog

Disa fakte interesante për planetet e sistemit diellor

Planetet janë trupa qiellor qe sillen rreth boshtit te vetë dhe rreth një ylli nga i cili  marrin driten dhe nxehtesin. Sistemi i jon diellor numron 8 planet, të cilet rrotullohen rreth yllit (diellit), planetet e sistemi diellor te radhitur sipas largesisë nga dielli Merkuri, Venera,Toka, Marsi, Jupiteri, Saturni, Urani, Neptuni Mërkuri është planeti me i afert me diellin njekohesishtë edhe  planeti me i vogel në sistemin ton diellor. merkuri kryen orbitën rreth diellit një here në 88 ditë, duke kompletuar tre rrotullime rreth aksit në cdo dy orbita. merkuri nuk ka pothuajse fare atmosferë  për ta mbajtur nxehëtsinë, siperfaqja e ti perjeton ndryshimet me të medha te temperatures nga te gjithe planetet e tjere duke filluar nga -170 C gjate nates deri ne +430 C gjatë ditës ne disa zona ekuatoriale. Venera eshte planeti i dyte me radhitje nga djelli, qe e orbiton ate ne cdo 224,7 dite toksore. pas henes, eshte objekti me i shendriteshem natyror ne qiellin e nates, per

RRYMA E GOLFIT

Rryma e Golfit formohet në Gjirin e Meksikës dhe Detin e Karaibeve. Pasi del nga gjiri rrjedh në drejtimin verilindor rreth brigjeve të Floridës. Përafërsisht në gjerësinë gjeografike veriore 40° merr drejtimin kah Evropa, dhe perej këtu quhet Rryma e Verilindore, të cilën e sjellin erërat perëndimore. Kjo rrymë pasi arrin te ujëdhesat britanike, degëzohet në tri drejtime. Njëri drejtim shkon kah jugu, drejtimi i dytë shkon kah verilindja, në pjesët jugore të Islandës, deri në gjerësinë gjeografike 60°, dhe për këto gjerësi paraqet burimimn kryesor të ngrohtësisë. Drejtimi i tretë rrjedh pranë brigjeve perëndimore të Siujëdhesës Skandinave me emrin Rryma Norvegjeze, dhe uji gjatë dimrit është 8°C. Uji i kësaj rryme arrin deri te Deti Barenc dhe quhet Rryma Nordkape. Në këtë pjesë uji gjatë dimrit ka temperaturë 4°C. Kjo rrymë ndikon në klimën e Evropës Veriore dhe Siujëdhesës Kola në të cilën gjendet porti Murmansk, i cili edhepse gjendet në gjerësinë gjeografike 69°, uji i

5 LUMENJT MË TË GJATË NË BOTË

Ekzistojnë shënime të ndryshme rreth asaj se cilët janë lumenjtë më të gjatë në botë. Në disa shenime shohim renditje tjetër në disa një renditje tjetër. Ne do të paraqesim në vazhdim një version ku radhiten 5 lumenjtë më të gjatë në botë. 5 Jenisej konsiderohet në mesin e 5 lumenjve më të gjatë në botë që ka një gjatësi prej 5540 km dhe tërë gjatësia e tij rrjedhë nëpër Rusi. Lumi i takon pellgut të Oqeanit të Ngrirë të veriut. 4 Jankce është lumi që radhitet i katërti për nga gjatësia në botë me gjatësi të rrjedhjes 6300 km. Ky lum buron në Himalaje dhe derdhet në detin e Kinës Lindore dhe rrjedhja e tij është lindje perëndim. 3 Nil në shum burime konsiderohet si lumi më i gjatë në botë, mirëpo në disa shënime tjera e hasim në vendin e tretë me 6853 km gjatësi. Ky lum buron në Liqenin Viktoria dhe derdhet në detin Mesdhe. Njëherit është lumi që kalon në më shumë shtete. 2 Misisipi-Misuri bëjnë rrjedhjen e dytë më të gjatë në botë me 6970 km. Rrjedhin në drejti