Skip to main content

Posts

Showing posts from November, 2016

Çfarë janë gjeoshkencëtarët?

Gjeoshkencëtarët, ndjekin shtigje për kërkimin dhe zbulimin e zgjidhjeve për disa nga problemet më sfiduese të shoqërisë. Të parashikojnë sjelljen e sistemeve të Tokës dhe universit. Të gjejnë furnizime të mjaftueshme të burimeve natyrore të tilla si uji, nafta dhe metalet. Të ruajnë tokën dhe të mbajnë prodhueshmërinë agrikulturore. Të zhvillojnë burimet natyrore në mënyrën që të mbrojnë mjedisin. Të ruajnë cilësinë e furnizimeve ujore. Të zvogëlojnë vuajtjet njerëzore dhe humbjen e pronave nga rreziqet natyrore, të tilla si shpërthimet vullkanike, tërmetet, përmbytjet, rrëshqitjet e tokës, stuhitë dhe cunamet. Të përcaktojnë mënyrat e kontrollit mbi mjediset natyrore dhe vendbanimet dhe të parashikojnë ndikimin e veprimtarisë njerëzore mbi to. Të përcaktojnë ekuilibrin ndërmjet kërkesave të shoqërisë për burimet natyrore dhe nevojave për të mbajtur ekosisteme të shëndetshme. Të mirëkuptojnë strukturën klimaterike të përgjithshme. Çfarë është një Gjeoshkencëtar? Gjeoshkencë

UNAZAT E SATURNIT

Kjo pikepamje e marre nga anija Cassini e NASA-s tregon disa struktura te mrekullueshme te shfaqura ne detaje te unazave te Saturnit. Unazat jane te perbera nga shume unaza me te vogla te mbledhura se bashku, kur shihen nga nje distance. Por kur fotografohen nga afer, strukturat unazore “shfaqet me mjaft variacion. Shkencetaret po depatojne per tiparet e kytere unazave – nese ata jane shfaqur gjithmone ne kete menyre ose ne qofte se pamja e tyre ka evoluar me kalimin e kohes. Kjo pikepamje duket e drejt ne anen e ndriçuar nga dielli te unazave prej rreth 4 grade mbi aeroplanin unazor. Imazhi eshte marre ne driten e dukshme me kameran me kend te gjere te anijes Cassini me 24 shtator, 2016. Pamja ishte fituar ne nje distance prej rreth 283.000 milje (456,000 kilometra) nga Saturni ose faza,kendore prej 32 gradesh. Shkalla e imazhit eshte 17 milje (27 kilometra) ne pixel. Image Credit:  NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute Jet Propulsion Laboratory Përkthyer nga:

18 qershor 1983, Sally Ride

Me 18 qershor 1983, Sally Ride u be gruaja e pare amerikane te fluturonte ne hapesire kur anija kozmike Challenger u nis ne misionin STS-7 nga Pad 39A ne Qendren Hapesinore Kenedi te NASA’s.Ekuipazhi i STS-7  perbehej nga astronauti Robert Crippen, komandant i misionit, i cili kishte bere edhte dy udhetime te tjera me pare me anije kozmike; Frederick H. Hauck, pilot; dhe tre specialistet e misionit – Ride, John M. Fabian dhe Norman E. Thagard. Kjo pikepamje me kend te larte e nisjes se anijes, duke treguar nje shtrirje te gjate te bregdetit te Floridas mbi Atlantik dhe nje numer grumbujsh te medhenj te reve, eshte fotografuar me nje aparat fotografik 70mm nga astronauti John W. Young, i cili po pilotonte nje avion trajnues per monitorimi e motit kur anija kozmike po leshohej. Image Credit: NASA NASA History, Shuttle Challenger,Space Shuttle. Përkthyer nga: astroalbastronomy

Aktiviteti diellor

Këtë jave dielli ka shenuar nivelin me te ulet te aktivitetit diellor qe nga viti 2011 (me 14-18 nentor 2016) dhe gradualisht po marshon drejt minimumit diellor. Ky aktivitet zakonisht matet me numerimin e njollave dhe gjate disa diteve te fundit, dielli ka qene pothuajse panjolla. Dielli ka nje cikel qe shtrihet gjate nje periudhe 11-vjecare. Kulmi i fundit i aktivitetit ishte ne fillim te vitit 2014. Ne kete moment , numri i njollave ka pesuar renie nga cfare pritej, edhe pse niveli minimal diellor nuk duhet te ndodhe deri ne vitin 2021. Nuk ka dyshim se gjithnje e me shume njollat e medha diellore ne menyre te pashmangshme do te shfaqen, por ne vetem duhet te presim e ti shohim. Video Spotless_Nov_big.mp4   – mp4Spotless_Nov_sm.mp4   – mp4 Burimi:http://go.nasa.gov/2gCUgKy Perditesimi per here te fundit 29 nentor,2016. Tags:Dielli,SDO-Observatori Dinamik Diellor,Sistemi Diellor.

Njeriu ne hene.

Fluturimi per ne Hene sateitin ton te vetem, ka nje histori te mbushur me perpjekje, deshtime dhe humbje ne jete njerezore dhe ka lene gjurme ne historine e fluturimeve kozmike. Perpjekja e pare qe mund te quhet si ajo e Apollo 1 deshtoi pa arritur te kaloje orbiten e tokes dhe e astronautet Virgil Grissom, Edward White, Roger Chaffee humben jeten e tyre ne 21 Shkurt te vitit 1967. Mbas ketij deshtimi u ndertuan edhe 6 anije te tjera kozmike respektivisht Apollo 2-Apollo 6 te cilat te gjitha bene fluturime te shkurtra rreth orbites se tokes ne forme testimi per hapin e passhem me te madh, ate te zbritjes ne hene. Do te ishte Apollo 8 anija e pare kozmike qe do te afrohej ne siperfaqen e Henes dhe do ta orbitonte ate per dite te tera duke marre informacione fotografike nga atmosfera dhe siperfaqaja e saj.   Hapi perfundimtar do te nderrmerrej ne 20 Korrik te vitit 1969 kur me anijen kozmike Apollo 11, astronauti Neil Armstrong dhe Buzz Aldrin do te hynin ne histori si te paret

Hëna e plotë më e madhe dhe më e ndritshme pas mëse 70 vite

Këtë hënë astronomët amator dhe të gjithë njerëzit të mahnitur nga pamja e Hënës së plotë do të përjetoijnë një pamje të veçantë: e njohur në popull si Superhëna do të ndodhet në qiell. Orbitës së Hënës rreth Tokës nuk është një rreth i përsosur. Përkundrazi sateliti natyral përshkruan një elipsë rreth planetit të kaltërt. Si rezultat i kësaj Hëna gjendet njëherë më afër Tokës, në të ashtuquajturin perigje, e njëherë në apogje, posita më e largët e saj nga Toka. Për shkak të distancave të ndryshme në mes rreth 356.400 km dhe 406,700 km, gjithashtu ndryshon madhësia e dukshmëria të Hënës: sa më afër është, aq edhe më e madhe duket ajo. Të hënën, me14 nëntor 2016 Hëna është në perigje, pra në pikën më të afërt të orbitës së tij eliptike, dhe do të këtë arsye më e madhe dhe më e ndritshme se zakonisht Çfarë ka të veçantë. Hëna e plotë dhe perigje  pothuaj se bien sTë hënën, 14 nëntor 2016 hëna është në perigje, pra në pikën më të afërt të orbitës së tij eliptike, dhe do të këtë ar

PLANETËT

Planetët janë trupa qiellorë të ftohtë, në formë gati sferike që lëvizin rreth yjeve ose rreth Diellit. Prej Tokës planetët shihen si trupa qiellorë të ndritshëm por drita e tyre nuk dridhet, sepse ndriqojnë me reflektimin e dritës së Diellit. Toka së bashku me tetë planetët tjerë rrotullohen rreth Diellit në rrug ose trajektore eliptike, stabile dha gati në një rrafsh. Nga të nëntë planetët me sy nga toka shihen vetëm pesë: Merkuri, Afërdita, Marsi, Jupiteri dhe Saturni. Këta planetë njiheshin edhe në lashtësi, kurse më vonë zbulohen edhe Urani më 1781, Neptuni 1846 dhe Plutoni 1930. Planetët ndahen në të brendshëm (Merkuri, Venera, Toka, Marsi) dhe karakterizohen me dendësi mesatare të madhe, me revoucion të shkurtër, janë pa ose me pak satelitë dhe më afër Diellit. Kurse planetët e jashtëm janë: Jupiteri, Saturni, Urani, dhe Neptuni. Këta dallohen përmasa të mëdha por me dendësi mesatare të vogël, me revolucion të gjatë, të mbështjellur me atmosferë të dendur, kan numër të madh

SHPËRNGULJA DHE KOLONIZIMI I KOSOVËS

Gjatë tërë historisë Kosova ka qenë hapsirë edhe emigruese edhe imigruese. Nga Kosova vazhdimisht ka emigruar popullata e saj shumicë autoktone shqiptare e në anën tjetër në Kosovë kanë imigruar popujt tjerë. Pas okupimit të Kosovës nga Serbia në vitin 1912 filon ardhja e serbëve dhe dëbimi i shqiptarëve në Turqi dhe Shqipëri. Politika serbe, përveç masave represive ka zbatzar edhe një varg të reformave agrare ku toka u është marrë shqiptarëve dhe u është dhënë kolonistëve, kishave e manastireve serbe, ushtrisë e gjandarmërisë serbe, qetnikëve të dalluar në luftë, ekonomive gjëja shembullore serbe. Format represive ndaj shqiptarëve dhe reformat agrare arrijnë qëllimin e tyre sepse në Rrafshanltën e Anadolisë në Turqi në kohën ndërmjet dy luftërave botërore u shpërngulën mbi 250 000 shqiptarë dhe në Shqipëri rreth 50 000. Më 1938 lidhet marëveshja ndërmjet qeverisë serbe dhe asaj turke për shpërnguljen e të gjithë shqiptarëve nga Jugoslavia. Valët ë shpërnguljes parashihej të zhvil

VENDET ME FLOTËN MË TË MADHE

Në kohët e filleve të para të civiizimeve, hapsirat ujore janë parë si pengesa që kanë ndiku negativisht dhe kanë kufizuar ëvizjen e popujve. Mendohet se filimet e para të paraqitjes së lundrimeve të para janë diku kah vititi 8000 p.e.s. Me kalimin e kohës dhe zhvillimin e njerëzimit ka ardhur edhe te zhvillimi dhe përsosja e teknikës së ndërtimit të anijeve. Së pari anijet kanë qenë të vogla me lopata, pastaj janë ndërtuar anije më të mëdha dhe me vela e pastaj em thëngjil e kështu me radhë. Me kalimin e kohës u sheshuan edhe shtetet me flota mjaft të fusqishme si Anglia, Spanja, Franca, Portugalia etj me të cilat kanë arritur zbulime të mëdha si dhe pushtime kolonjae anë e kënd botës. Sot me ndihmën e anijeve shumë të mëdha bëhet e mundur bartja e mallrave dhe njerëzve në të gjitha pjesët e botës. Dhe me këtë kemi edhe shtetet të ciat njihen në botë me flotën më të madhe detare në botë. Në bazë të numrit të anijeve kemi këtë renditje të shteteve 1 Japonia 3962 anije 2 Greqia

ARKIPELAGU I ADRIATIKUT

Në pjesën lindore të Adriatikut, përkatësisht afër brigjeve kroate gjendet një numër i madh ujëdhesash me madhësi të ndryshmme. Si pasojë e ndryshimeve të shumta dhe kalimit të shumë perandorive e mbretërive gjatë historisë mbi këto treva, atëher edhe këto ujëdhesa kanë qenë pjesë e shummmë shteteve. Në ditët e sotme këto jëdhesa i takojnë në tërësi shtetit të Kroacisë. Arkipeagu përfshinë gjithsej 79 ujëdhesa me sipërfaqe prej 3,195 km², pastaj numër të madh ujëdhesash shumë të vogla që gjithsej janë 525 me 62 km², si dhe si dhe 642 shkëmbinj me 1.4 km². Tërë kjo hapsirë përfshinë një sipërfaqe prej 3,259 km². Prej 79 ujëdhesave më të mëdhat janë Kres me 405.7 km², Kërk 405.2 km², Braq 395 km², Hvar 297km² , Pag 284 km². Pastaj ujëdhesa tjera si Korqulla, Dugi Otoku, Rabi, Vis, Mlijet, Pasman, Sollta etj. Si më të voglat janë Smokvica, Planik, Katina me nga 1 km². Prej këtyre ujëdhesave 45 janë të banuara, dhe banueshmëria e tyre nuk është e lidhur me madhësinë por me aspektin g

SIUJËDHESAT MË TË MËDHA NË BOTË

Prej formave bregdetare të cilat kanë shtrirje të madhe në sipërfaqen e tokës janë siujëdhesat ose gadishujt. Ato janë pjesë të tokës të rrethuara nga tri anë me ujë. Për siujëdhesa më të mëdha dhe të shumta dallohet Azia dhe Amerika Veriore, dhe pas tyre vijnë edhe kontinentet tjera. 1 Siujëdhesa e Arabisë është më e madhja në botë e cila shtrihet në mes të Detit të Kuq në Perëndim dhe Gjirit Persik në lindje dhe Detit të Arabisë në jug. Ajo ka 3,2 milionë km² dhe është e ndarë nga 7 shtete ( Arabia Saudite, Kuvajti, Bahreini, Katare, Emiratet, Omani dhe Jemeni). 2 India (Dekani) është Siujëdhesa e dytë më e madhe e cila ka një sipërfaqe prej 2 milionë km² dhe është pjesë e shtetit  me të njejtin emër. Shtrihet mes Detit të Aranisë në perëndim dhe Gjirit të Bengalit në lindje. 3 Indokina si rajon është siujëdhesë në mes të Kinës dhe Indisë nga edhe e ka marrë emrin. Shtrihet në Azinë Juglinore dhe ka një sipërfaqe prej 1,9 milionë km² dhe shtrihet midis Gjirit të T

DITA DHE LLOGARITJA E SAJ

Si njësi themeore e intervalit të kohës, gjithmonë dhe te të gjithë popujt, është marrë dita, e cia paraqet periudhën e një ndërrimi të dritës dhe errësirës, d.m.th. të ditës dhe natës. Filimi i ditës nuk ka qenë i njejtë te të gjithë popujt. P.sh. për babilonasit dhe indusët, fillimi i ditës ka qenë prej lindjes së diellit, te grekët prej agimit të ditës, te ne, te romakët dhe kinëzët prej mesnatës, tek etruskët prej mesditës, ndërsa te çifutët prej perëndimit të diellit. Në astronomi, me nocionin ditë quhet koha, në të cilën çfardo trupi qiellor rrotullohet një herë rreth bushtit të vet. Kështu dita në planetin Mars zgjatë 24 orë, 37 minuta e 23 sekonda, ndërsa në Hënë zgjatë 27 ditë, 7 orë, 43 minuta dhe 11,5 sekonda. Në të njejtën kohë Hëna rrotullohet edhe rreth Tokës, d.m.th. dita dhe viti në Hënë kanë gjatësi të njejtë. Sa i përket paneteve të sistemit diellor, Jupiteri edhe pse më i madhi kryen rotacionin për periudhën më të shkurtë për vetëm 9 orë, 50 minuta e 30 sekond

Si mund ta gjejmë Yllin Polar?

Mund ti ndodh qdo kujt që të humb rrugën në ndonjë vend të panjohur dhe në mbrëmje nuk e ka iden se ku gjendet, dhe nëse do ta kishte ditur veriun se nga cila anë është, sigurisht se do ta kishte më lehtë që ta gjente rrugën apo cakun e dëshiruar. Mënyra apo metoda për ta identifikuar polin veriorë, përmes yjeve daton që nga kohërat e lashta duke përdorur Yllin Polar (Yllin e Veriut), i cili nuk e ndërron pozitën asnjëherë. Mirpo, në mesin e shumë yjeve, si mund ta dalloni këtë yll ? -Shumë e lehtë ! :) Konstelacioni apo yjësia 'Arusha e Madhe', të cilën e vëreni mënjeherë, formohet nga disa yje. Dy nga yjet e quajtura 'Merak' dhe 'Dubhe' janë të njohur si "yje udhëzues" sepse ata janë të dobishëm për të gjetur Yllin Polar. Mjafton nësë shikoni me sy të lirë largesinë mes këtyre dy yjeve 'Merak dhe Dubhe', pastaj nësë merrni / imagjinoni 5 njësi të ngjashme në drejtim nga ylli Dubhe, për një moment do arrini tek ylli Polar (Polaris)

Fakte botërore nga Gjeografia

Pika më e thellë në oqean Pika më e thellë e ndonjë oqeani quhet “Mariana Trench”, ndërkaq gjendet në një thellësi prej rreth 10.911 metrash në Oqeanin Paqësor. Kjo thellësi ka një vlerë më të madhe, të shprehur në metra, sesa mali më i lartë në botë, Mont Everest, i cili është 8.850 metra i lartë. Liqeni më i lartë i lundrueshëm Liqeni Titikaka në Peru është liqeni i lundrueshëm me lartësinë më të madhe mbidetare në botë – gjendet 3.810 metra mbi nivelin e detit. Ky liqen po ashtu është liqeni i dytë me ujë të freskët për nga madhësia në Amerikën jugore. Liqeni më i ulët Liqeni me lartësinë më të vogël mbidetare është Deti i vdekur (i cili edhe pse quhet det, në fakt është liqen), i cili gjendet në Luginën e Jordanit në Izrael. Sipërfaqja e ujit në këtë vend është 408 metra nën nivelin e detit. Deti i vdekur po ashtu është edhe liqeni më me kripë në botë. Aty nuk mund të jeton thuajse kurrfarë gjallese, me përjashtim të organizmave të thjeshtë, sikur q

MARSI - PLANETI I KUQ

Marsi pas Hënës dhe Venerës, është trupi qiellor më i afërt i Tokës. Ky planet emrin e mori sipas perëndisë romake të luftës – Marsit. Ai është planeti i katërt me radhë dhe gjendet pas Tokës. Trajektorja e tij rrotullohet rreth Dielit në distancë mesatare prej 288 milion km.  Nqdo 15-17 Marsi i afrohet Tokës në 55 milion km, ndërsa largësia më e madhe nga Toka është 99 milionë km. Diametri i Marsit është 6 680 km, që në krahasim me Tokën është përgjysmë më i vogël. Pasi ky panet gjendet më larg Diellit se Toka  revolucioni i tij zgjatë më shumë. Një rrotullim rreth Diellit e bënë për 687 ditë të tokës ose gati sa dy herë revoucioni i Tokës. Duke parë njollat e errëta në Mars është vërtetuar se periudha e rrotullimit rreth bushtit të vet është 24 h, 37’ 23’’ dhe është planeti që për nga kohëzgjatja e rotacionit i ngjanë më së shumti Tokës. Boshti i Marsit është i pjerrët për 23°4' pra gati të përafërt me tokën dhe kjo tregon që edhe në këtë planet bëhet ndërrimi i stinëve të v

Carl Edward Sagan

Sot është 82 vjetori i lindjes së astronomit të njohur Carl Sagan. Shumica prej nesh janë njohur me këtë astronom amerikan vonë nëpërmjet librave të tij dhe serive televizive "Kozmos".  Ai u lind me 9 nëntor 1934 në Brooklyn, New York. Ai studioi fizikën në Universitetin e Çikagos dhe fitoi doktoratën e tij në astronomi e astrofizikë në vitin 1960. Sagan gjithashtu ka kontribuar shumë në fushën e shkencës planetare si dhe në programin hapësinor amerikan. Carl Edward segan    (9 maj,1934 - 20 dhjetor,1996) ishte një astronom amerikan, kosmologjist, astrofizikant, astrobiologjist, autor dhe popullariziues i shkencës. Kontributet e tij ishin qendrore në zbulimin e temperaturave të larta në sipërfaqen e Veneres. Sidoqofte, ai është i mirënjohur për kontributet e tij në kerkimin shkencor për jetën jashtëtokësore, duke përfshirë demonstrimin eksperimental të prodhimit të amino acideve prej kimikaleve të thjeshta me anë të rrezatimit. Sagan-i mblodhi mesazhet e para të de

PLANETI MERKUR

Merkuri është panet më i afërm i Diellit dhe njëkohësisht më i vogli në sistemin e tij. Eshtë larg nga Dielli vetëm 58 milionë km, përkatësisht rreth 2,5 herë më afër se Toka. Por, kjo ësthtë latgësia mesatare pasiqë elipsa e Merkurit ka ekscentricitet të madh, që do të thotë se nga Dielli largohet deri në 69,8 milionë km, dhe afrohet deri në 45,9 milionë km. për shkak të distancës relativisht të vogël të Merkurit nga Dielli, ky panet merr sasi të madhe të ngrohtësisë prej Diellit – rreth 7 herë më tepër se Toka. Përpara është menduar se rotacioni dhe revoucioni i Merkurit zgjasin për kohë të barabartë, por tani dihet se rotacioni i këtij planeti zgjatë 59 ditë, ndërsa revoucioni zgjatë 88 ditë. Në gjysmësferën  e Merkurit të kthyer kah Dielli temperatura është shumë e lartë. Në këtë pjesë temperaturat lëvizin nga 300°C kur është afër Diellit, deri në 420°C kur është më largë tij. Në gjysmën e pandriquar të planetit temperature mesatare është rreth -70°C. Atmosfera e Merkurit ës

PËRHAPJA GJEOGRAFIKE E TËRMETEVE

Duke vështruar renditjen e tërmeteve në tokë, lehtë mund të vërejmë përhapjen e tyre jo të barabartë. Derisa në disa vise shfaqja e tërmeteve është dukuri e shpeshtë, në viset tjera tërmetet janë mjaft të rralla ose gati kurrë nuk shfaqen. Në rastin e parë është fjala për zonat seizmike, kurse për të dytin është fjala për zonat aseizmike. Për zonat me tërmete shumë të rralla thonë se ato janë zona peneseizmike. Sipas aktivitetit seizmik, dallojmë dy zona kryesore seizmike në tokë: Mesdhetare-transaziatike dhe të Pqësorit, në të cilat paraqiten 90% e tërmeteve që shfaqen në tokë. Zona Mesdhetare-transaziatike përfshinë viset e Evropës Jugore, Afrikës Veriore, Azinë e Vogël, lartësinë iraniane, viset e Himalajeve, nëpërmjet Birmanisë vazhdojnë në ishujt e Indonezisë deri të ishujt  Molluke. Në këtë zonë shfaqen mbi gjysma e termeteve në tokë. Zona seizmike e Oqeanit Paqësor shtrihet në formë të unazës gjiganteske rreth e përqark Oqeanit Paqësor. Skaji lindor i brezi përfshinë Ale

SHTETET ME VIJEN MË TË GJATË BREGDETARE

Bregdeti paraqet vijën e kontaktit mes detit dhe tokës. Bregdeti mund të jetë i zhvilluar që paraqitet me shumë ujëdhesa, siujëdhesa, gjire, ngushtica, kepe etj., dhe i pazhvilluar kur është me më pak ujëdhesa, siujëdhesa gjire etj. Përkatësisht matet në bazë të gjatësisë së vijës bregdetare. Shtetet me gjatësinë më të madhe të vijës bregdetare janë: 1 Kanada është shteti me vijën më të gjatë bregdeatre në botë me 202 080 km gjatësi. Kjo pak shumë arsyetohet me me madhësinë e shtetit e cia është në vendin e dytë. Mirëpo nëse e krahasojmë me shtetet që kanë madhësi të njejtë Kanada ka vijën shumë më të gjatë. 2 Indoneza është shteti i dytë për nga vija bregdetare me 54 712 km përkundër madhësisë së shtetit e cila gjendet në vendin e 14. Këtë ja mundësojnë mbi 18 mijë ujdhesat e saj, ku disa prej tyre janë ujëdhesat më të mëdha në botë. 3 Rusia është e shkëputur dhe gjendet shumë largë nga vendet tjera për nga sipërfaqja me 17 milion km². mirëpo përkundër kësaj ajo gjendet v

QIPRO

Qipro është shtet i ndodhur në ujëdhesën me të njejtin emër në lindje të Detit Mesdhe, 113 km në jug të Turqisë dhe 120 km në perëndim të Sirisë. Ujëdhesa ka sipërfaqe prej 9251 km², dhe prej kësaj sipërfaqe 9240 km² janë tokë dhe 10 km² ujë. Qipro ka përthyerje të konsiderueshme bregdetare, dhe ka 648 km gjatësi të vijës bregdetare. Në vitin 1974, 37% e territorit të Qipros ku popullsia është turke kontrollohet nga Turqia. Klima e Qipros është mesdhetare, me verë të nxehtë e të thatë dhe me dimër të ftohtë. Relievi në pjesën qëndrore është rrafshnaltë ndërsa në veri dhe jug malor. Pika më e ulët e relievit gjendet përgjatë bregdetit të Mesdheut dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare 1951 m në vendin e quajtur Mali Olimpik në veriperëndim të vendit. Qipro është ujëdhesa më e madhe e Azisë Jugperëndimore, poita e saj strategjike është reflektim i afërsisë që ka me Azinë e vogël dhe Kanalin e Suezit. Si e tillë ka qenë e sunduar nga Venediku deri në vitin 1571, prej Turqisë deri

PLUTONI

   Plutoni e mori emrin sipas perëndisë greke për botën nëntokësore. Ai është zbuluar në mënyrë të njejtë si Neptuni, pra së pari është konstatuar se ekziston në bazë të llogaritjeve teorike e pastaj është treguar në kupën qiellore. Ky planet u zbulua më 21.01.1930 nga astronomi amerikan Tombo.    Është planeti më i largët në sistemin diellor. Ai gjendet rreth 6 miliardë km larg nga dielli, ose 40 herë më larg se toka. Kjo dëshmohet nga fakti se nese e vërejmë diellin nga Plutoni ai na duket si një yll i ndritshëm. Diametri i tij është 2300 km ose dy herë më të vogël se toka. Plutoni rrotullohet ngadal rreth boshtit të vet. Rotacioni i saj zgjatë 6, 39 ditë të tokës. Kurse si rezultat i largësisë se madhe nga dielli periudha e revolucionit zgjatë rreth 248 vjet të tokës. Atmosfera e tij përbëhet nga hidrogjeni, heliumi, metani dhe amoniaku. Temperaturat në këtë planet janë të ulëta rreth -273°C nën zero, përkatësisht rreth zeros apsolute. Si rezultat i kësaj nuk ka jetë në të.

Materialet magnetike

Termi magnet zakonisht rezervohet për objektet që prodhojnë fushën e tyre të vazhdueshme magnetike edhe në mungese të një fushe magnetike të aplikuar. Vetëm grupe të veçantë materialesh mund ta bëjne këtë. Ka disa lloje magnetizimesh dhe te gjitha llojet e materialeve shfaqin të paktën njërin nga ata. Sjellja magnetike e përgjithshme e një materiali mund te ndryshoje shumë duke u varur nga struktura e materialit, sidomos nga konfigurimi i tij elektronik. Disa lloje sjelljesh magnetike janë vështruar në materiale të ndryshme duke përfshirë: Materialet ferromagnetike dhe ferrimagnetike janë ato që zakonisht mendohen si magnetë. Ato tërhiqen nga një magnet mjaft fortë sa që tërheqja mund të ndihet. Këto materiale janë të vetmit që e mbajnë magnetizmin dhe bëhen magnetë. Këtu përfshihet: hekuri, nikeli, kobalti, disa aliazhe të metaleve të rralla tokësore dhe disa minerale natyrorë si magnetiti.Materialet ferromagnetike mund të ndahen në materiale "të butë" si hekuri i kalit